Na mapie Polski północne rejony zajmowane są głównie przez niziny i pojezierza, co jednak kompletnie nie przeszkadzało w rozwinięciu kilku historycznych osad do wielkich metropolitalnych rozmiarów. Na obszarze północnego-wschodu, czyli na terenie Warmii i Mazur, największe ośrodki miejskie nie mogą równać się z metropoliami pokroju Wrocławia, Poznania, a tym bardziej Warszawy. Jednak już tereny Pomorza bogate są w wiele historycznie istotnych i bardzo rozbudowanych miast, do których zaliczyć można chociażby Elbląg, Kołobrzeg czy Szczecin. Niewątpliwie jednak najbardziej rozpoznawalnym i istotnym w dziejach polskiego państwa miastem Północy był i jest nadal Gdańsk. Przez wiele wieków Gdańsk sam w sobie był tworem wystarczająco potężnym kulturowo, gospodarczo i politycznie, że uznawany był razem z Warszawą i Krakowem za najważniejszy ośrodek w państwie.
Znaczenie miasta wynikało nie tylko z dogodnego usytuowania nad Morzem Bałtyckim, ale również z licznych grup etnicznych wchodzących w skład ludności miasta, dokładających swoje talenty i poglądy także w sferze intelektualnej i kulturowej Gdańska. W rzeczywistości więc gdańska elita intelektualna oraz polityczna niejednokrotnie miała ogromny wpływ na to, co mówiono i myślano w pozostałych regionach Polski. Z historycznego punktu widzenia Gdańsk ma także wyjątkową rolę w początkach konfliktu Polsko-Niemieckiego i wybuchu drugiej Wojny Światowej. To właśnie brak zgody polskiego rządu na odcięcie Gdańska od reszty kraju przez wybudowany na  życzenie Adolfa Hitlera kanał komunikacyjny do Rosji doprowadziła do ataku na Westerplatte pierwszego września 1939.
Gdańsk ma wielkie znaczenie dla historii Wojny Światowej, gdyż tam bardzo długo i aktywnie stawiano opór przed inwazją z morza – mimo przytłaczającej przewagi technologicznej, militarnej i liczebnej wojsk nazistowskich. Miasto na szczęście, przynajmniej w swoich najbardziej kluczowych przestrzeniach, nie zostało tak mocno doświadczone jak chociażby stolica. Warszawa w trakcie drugiej wojny światowej była celem nieporównywalnie większych i brutalniejszych ataków – zrównanie stolicy Polski z ziemią poprzez stosowanie nalotów bombowych i ostrzału artyleryjskiego było priorytetem dla całej niemieckiej armii. Warszawa została bardzo doświadczona i niemal kompletnie zniszczona w trakcie wieloletniej okupacji niemieckiej – Gdańsk miał stanowić dla Niemców ważny punkt na ich nowej mapie i strategiczne miasto z punktu widzenia dalszego marszu na wschód.
Nie dziwi więc, że w planach Hitlera pozostawienie Gdańska z jego infrastrukturą i najbardziej charakterystycznymi budynkami czy zabytkami, było istotne. Dzięki temu miasto nie wymagało tak wielkiej odbudowy już po zakończeniu globalnego konfliktu. Oczywiście koniec drugiej Wojny Światowej nie oznacza dla Polski i Polaków końca kłopotów – rozpoczynający się zaraz po niej okres rządów komunistycznych na terenie naszego kraju także porównać można do okupacji. W trakcie budowania ruchu oporu, przy tworzeniu drugiego obiegu informacji i kształtowaniu się podziemnych elit politycznych oraz intelektualnych, rola Gdańska po raz kolejny była nie do przecenienia.